Урок 30

Одноличные конструкции

Различия между пассивными и обобщенно-личными предложениями

— Lähdetäänkö merelle?
— Ei kannata. Tuulee liikaa ja sitä paitsi on kylmä.

 ◊

— Näytät väsyneeltä. Mikä sinua vaivaa?
— En tiedä. Minua vain väsyttää ja päätä särkee.
— Sinun pitäisi levätä.
— Miten voi levätä, kun on kädet täynnä työtä.

Uusia sanoja

Yksipersoonaisia ilmauksia

Одноличные конструкции

1. Предложения, выражающие явления природы.
— Sataa. Идет дождь.
— Tuulee. Дует ветер / Ветрено.
— Myrskyää. Бушует буря.
— On kylmä. Холодно.
— Merellä on sumuista. На море туман.
— Hämärtää. Смеркается.
— Pimenee. Темнеет.

2. Предложения, выражающие физическое или психическое состояние человека.
— Minua janottaa. Мне хочется пить.
— Minua yskittää ja aivastuttaa. Я кашляю и чихаю.
— Nenääni kutittaa. У меня в носу щекочет.
— Silmiä kirvelee. Глаза щиплет.
— Minua naurattaa. Мне хочется смеяться.
— Minua itkettää. Мне хочется плакать.
— Minua harmittaa/suututtaa/raivostuttaa. Мне досадно / меня злит / приводит в ярость

3. Предложения, выражающие необходимость (nesessiivilause ’несессивное предложение’).
— Minun täytyy kääntää tämä teksti. Мне нужно перевести этот текст.
— Lahjan ei tarvitse maksaa paljon. Подарок не должен стоить много.
— Miksi sinun piti kertoa siitä kaikille, sehän oli salaisuus. Почему тебе нужно было рассказывать об этом всем, это же был секрет.
— Kaikkien tulisi suojella luontoa. Всем следует беречь природу.
— Meidän on pakko lähteä. Нам необходимо уехать.

4. Конструкции с глаголом kannattaa/ei kannata или on/ei ole + hyvä/helppo/vaikea/mahdotonta + инфинитив.
— Nyt kannattaisi ostaa auto. Ne ovat niin halpoja. Сейчас следовало бы купить машину. Они такие дешевые.
— Sinun kannattaisi ostaa asunto. Тебе следовало бы купить квартиру.
— Petroskoissa kannattaa käydä kesällä, kun luonto on kauneimmillaan. В Петрозаводск следует ездить летом, когда природа самая красивая.
— Sinun ei kannata pahoittaa mieltäsi hänen puheistaan. Тебе не следует огорчаться из-за сказанного им.
— Olisi hyvä saada tästä toinenkin mielipide. Было бы хорошо получить также иное мнение об этом.
— Sinun olisi hyvä saada tästä toinenkin mielipide. Тебе было бы хорошо получить также иное мнение об этом.
— On helppo kritisoida toista. Легко критиковать других.
— Sinun on helppo sanoa niin. Тебе легко говорить так.
— On mahdotonta tietää, mitä tulee tapahtumaan. Невозможно знать, что произойдет.
— Minun on mahdotonta saada tätä työtä valmiiksi niin lyhyessä ajassa. Мне невозможно закончить эту работу в такое короткое время.

5. Предложения, в которых глагол 3 л. ед. числа обозначает действие, относящееся к любому лицу, к кому угодно. В таких предложениях действующее лицо отсутствует.
— Saako täällä tupakoida? Здесь можно курить?
— Pääseekö tällä bussilla rautatieasemalle? Добираются этим автобусом до ж/д вокзала?
— Asiasta ei voi sanoa mitään varmaa. О деле нельзя сказать ничего определенного.
— Jos tekee liikaa työtä eikä lepää välillä ja vielä syö yksipuolisesti, tulee helposti sairaaksi. Если делаешь много работы и не отдыхаешь время от времени, а еще питаешься однообразно, легко становишься больным.
— Esineisiin ei saa koskea. К вещам нельзя прикасаться.

6. Предложения, в которых выражается чье-либо мнение.
— Minusta olisi mielenkiintoista tutustua häneen. По-моему, было бы интересно познакомиться с ним.
— Eikö sinustakin ole hauskaa välillä vähän rentoutua? Неужели, по-твоему, не было бы приятно иногда немного расслабляться?
— Lapsista olisi mukavaa päästä sirkukseen. По мнению детей, было бы хорошо попасть в цирк.
— Olisi kiva lähteä elokuviin. Было бы весело сходить в кино.

7. Предложения с глаголом tuntua, näyttää, vaikuttaa, maistua, kuulostaa.
— Näyttää siltä, että tulee valkea joulu. Похоже, что будет белое рождество.
— Nyt tuntuu vähän helpommalta. Сейчас кажется немного легче.
— Vaikuttaa hyvältä. Выглядит хорошо.
— Maistuu ihanalta. На вкус превосходно.
— Kuulostaa ukkoselta. Слышится гроза.
— Tämä teksti tuntuu helpolta. Этот текст кажется простым.
— Nämä mansikat maistuvat makeilta. Эти ягоды клубники на вкус сладкие.
— Sinä kuulostat väsyneeltä. Ты похоже устал.
— Mille se ruoka maistuu? — Ihan hyvälle. Как на вкус эта еда? – Очень хороша.

Uusia sanoja

В одноличных конструкциях глагол выступает в 3 л. ед. числа без субъекта. Если в предложении есть действующее лицо, оно выражается не падежом субъекта, а иными падежами.

1. В предложениях, выражающих явления природы, субъект отсутствует.
2. В предложениях, выражающих физическое или психическое чувство, слово, обозначающее человека (или часть тела), испытывающего чувство, стоит в партитиве и является объектом.
3. В несессивном предложении действующее лицо обычно выражено генитивом.
4. В предложениях с глаголом kannattaa/ei kannata + инфинитив или конструкциях типа on/ei ole + hyvä/helppo/vaikea/mahdotonta + инфинитив действующее лицо может отсутствовать или может быть выражено генитивом.
5. В предложении, выражающем действие обобщенного лица, нет субъекта (geneerinen lause ’обобщенно-личное предложение’).
6. В предложениях, выражающих чье-либо мнение, слово в элативе обозначает человека, о мнении которого идет речь. Оно может и отсутствовать в предложении.
7. Глаголы tuntua, näyttää, vaikuttaa, maistua, kuulostaa могут употребляться как без субъекта, так и с субъектом. В последнем случае они спрягаются по лицам. Прилагательное в таких предложениях выступает в аблативе или аллативе.

Passiivilauseen ja geneerisen lauseen ero

Различия между пассивными и обобщенно-личными предложениями

Tästä voi puhua huomenna.
Tästä puhutaan huomenna.

Об этом можно поговорить завтра.
Об этом поговорим завтра.

Kun opiskelee kieliä, oppii ymmärtämään muita kulttuureja.
Mitä vieraita kieliä teidän koulussanne opiskellaan?

Когда изучаешь языки, учишься понимать другие культуры.
Какие иностранные языки изучают в вашей школе?

Обобщенно-личное предложение выражает возможное действие, действующим лицом может быть кто угодно, человек вообще. Пассивное предложение выражает реальное действие, производимое неопределенным лицом или группой лиц. Ср.:

Hänet huomaa helposti. (Hän on erikoisen näköinen ja herättää huomiota.)
Hänet huomataan kaikkialla. (Kaikki huomaavat hänet.)

Его легко заметить (Он особенно выглядит и привлекает внимание).
Его замечают везде (Все замечают его).

В обобщенно-личном предложении на месте субъекта в разговорной речи часто употребляется дополнительное слово sitä.

Напр.:
Kaikkea sitä kuuleekin. Разговорное выражение: Этого еще не хватало; где это слыхано.
Kun sitä tulee väsyneenä kotiin työstä, sitä toivoisi, että koti olisi siisti ja ruoka odottaisi pöydällä.
Когда приходишь уставшим домой с работы, то надеешься, что в доме должно быть чисто/хорошо, и еда ожидает на столе.

LUKUTEKSTI

FLUNSSA TARTTUU

Syksyllä tuulee ja on koleaa ja kosteaa, ja ihmiset sairastuvat helposti. Yskittää, aivastuttaa, paleltaa, nenä vuotaa ja muutenkin on kurja olo. Jokasyksyinen flunssa-aalto on saapunut. Kylmällä ilmalla vilustuu helposti, varsinkin jos yleiskunto on heikko. Kesän aikana aurinko, vihannekset ja marjat antavat vastustuskykyä, mutta jos kesä on viileä ja sateinen, ihmiset ovat alttiimpia vilustumiselle.

Tavallisesti pienestä flunssasta ei ole suurta haittaa. Aina ei tarvitse edes turvautua lääkkeisiin; riittää kun lepää ja juo lämmintä. Jos on kuumetta, ja kuume jatkuu pitempään, on syytä käydä terveyskeskuksessa. Joillekin ihmisille, kuten esimerkiksi vanhuksille, tavallinen flunssakin voi olla vaarallinen tauti. Siksi ns. riskiryhmät yleensä rokotetaan alkusyksystä.

Usein unohdetaan, että flunssa tarttuu helposti. Pitäisi aina muistaa, ettei yski ja aivasta toisia päin. Sairaana ei myöskään pitäisi mennä työhön tartuttamaan toisia.

Uusia sanoja

DIALOGEJA

— Minä haluaisin kokeilla paastoa, mutta en tiedä, miten se pitäisi aloittaa.
— Miksi haluat paastota?
— Ajattelen, että se olisi hyvä alku laihdutuskuurille.
— Eihän sinun tarvitse laihduttaa.
— Kyllä minä nyt kuitenkin haluaisin laihtua muutaman kilon.
— No, jos haluat paasto-ohjeita, mene luontaistuotekauppaan. Niissä myydään pakkauksia, joissa on valmis paasto-ohjelma.
— Tiedätkö, missä olisi sellainen luontaistuotekauppa?
— Niitä on keskustassa useampiakin, ja monissa valintamyymälöissä on luontaistuotehylly. Mutta muista, ettei paastoa pidä aloittaa äkkinäisesti vaan siihen siirrytään vähitellen, niin että syödään esimerkiksi kasviksia tai muuten kevyempää ruokaa.
— Niin varmasti, mutta kyllä niissä pakkauksissa varmaankin annetaan hyviä ohjeita.

 ◊

— Tehdäänkö teillä kotona ruokaa joka päivä?
— Ei tehdä. Me syödään työpaikan ruokalassa ja lapsethan syövät koulussa.
— Riittääkö kouluruoka lapsille?
— Eihän se tietysti riitä. Kyllä heille jotain täytyy tarjota, mutta ei kannata ruveta valmistamaan varsinaista ateriaa, kun kaikki eivät kuitenkaan ole yhtä aikaa kotona. Jokaisella on omat harrastuksensa.
— Meillä ollaan vielä niin vanhanaikaisia, että syödään kotonakin lämmin ateria joka päivä.
— Eikö ole työlästä tehdä ruokaa työpäivän jälkeen?
— Onhan se, mutta kyllä siitä suunnittelulla ja työnjaolla selviää.

Uusia sanoja

HARJOITUKSIA

1. Дополните предложения подходящими по смыслу глаголами в форме 3 лица ед. числа, образуя обобщенно-личные предложения.

Ihmisen kasvoista usein heidän mielialansa. Runoilijan elämäkerran usein hänen runoistaan. Oppikirjamme kappaleista tuntemaan Suomen kulttuuria. Puistoissa joskus rikottuja pulloja. Kun toisen maan kulttuuriin, syntyy ihmiskontakteja helposti. Ulkona on kylmä, nyt ei takitta. Elintasoa ei nostaa ympäristön kustannuksella. Minkä nuorena , sen vanhana .

2. Опишите разное настроение, употребляя одноличные глаголы naurattaa, itkettää, harmittaa, hävettää, kiukuttaa, pelottaa, suututtaa.

3. Опишите зимний день, используя одноличные глаголы hämärtää, pakastaa, pimenee, tuulee, tuiskuttaa (pyryttää), paleltaa.

4. Опишите летнюю грозу, используя слова pilveilee, jyrisee, salamoi, sataa; kaatosade, raesade, ukkoskuuro.

5. Переведите, употребляя одноличные конструкции.

а) Осенью часто дует ветер и идет дождь. В такую погоду можно легко простудиться. При простуде надо пить горячий чай с медом или малиной. Надо помнить, что грипп — заразная болезнь. Если у вас температура, стоит обратиться в поликлинику. Летом и осенью надо есть больше овощей, фруктов и ягод.

б) Нам пришлось сделать ремонт зимой, потому что летом у нас не было времени. Студентам нелегко найти дешевую квартиру. Нам было интересно познакомиться с новым учителем. Мне придется надеть резиновые сапоги, потому что на улице идет мокрый снег. По-моему, лучше пить чай, чем кофе. Ему было интересно наблюдать за игрой детей. Ему было смешно, а мне хотелось плакать. Студентам надо сдать несколько экзаменов. Нам нужно выписать газету на следующий год. Вам стоит сходить на эту выставку. Сейчас не стоит выходить на улицу, там сверкает молния и гремит гром. На даче приятно сходить в баню и выкупаться в озере.